PHƯƠNG ÁN BẢO TỒN CÂY DẦU RÁI THUỘC KHU RỪNG TRỒNG ẢNH HƯỞNG BỞI DỰ ÁN TRANG TRẠI DƯỢC LIỆU

PHƯƠNG ÁN BẢO TỒN CÂY DẦU RÁI THUỘC KHU RỪNG TRỒNG ẢNH HƯỞNG BỞI DỰ ÁN TRANG TRẠI DƯỢC LIỆU LIÊN SƠN (82HA)

 

1. Nội dung dự án

I.1. Giới thiệu về chủ đầu tư

• Chủ đầu tư                       : CÔNG TY  TNHH DƯỢC PHẨM LIÊN SƠN
• Giấy phép ĐKKD           : Số 4200454417 do sở KHĐT tỉnh Khánh Hòa cấp
• Ngày đăng ký                  :
• Đại diện pháp luật          : Nguyễn Đức Bình             Chức vụ:  Giám Đốc
• Địa chỉ trụ sở                  : Số 99 A đường 23 tháng 10 thành phố Nha trang, tỉnh Khánh Hòa
• Ngành nghề chính          : Đại lý kinh doanh bán thuốc của doanh nghiệp, trồng cây gia vị, cây dược liệu…      

I.2  Đơn vị tư vấn lập phương án đầu tư  

• Công ty CP Tư vấn đầu tư và Thiết kế xây dựng Minh Phương
• Địa chỉ     : 158 Nguyễn Văn Thủ, phường ĐaKao, quận 1, Tp.HCM.
• Điện thoại            : (08) 22142126  ;     Fax:   (08) 39118579
• Giấy CNĐKKD số : 0305986789 do Sở KHĐT TP.HCM cấp lần đầu ngày 01/09/2008, thay đổi lần 11  ngày 21/07/2014.

I.3. Mô tả sơ bộ thông tin dự án

• Tên dự án                         : Dự án Trang trại dược liệu Liên Sơn
• Địa điểm xây dựng         : Huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh hòa
• Diện tích đất                   : 82 ha.
• Thành phần dự án          : Dự án Trang trại dược liệu bao gồm 2 thành phần sau:

Thành phần chính của dự án:

A. Bảo tồn và chăm sóc toàn bộ số cây Dầu rái được trồng từ năm 1993:

B. Xây dựng trang trại dược liệu trồng xen canh các loại cây dược liệu sau:

• Lập vườn bảo tồn gen khoảng 30 loài cây dược liệu quý hiếm và hơn 100 loại dược liệu đã có phân bố sinh trưởng tại Khánh hòa. 
• Mua chuyển giao, nghiên cứu áp dụng kỹ thuật cao nuôi cấy mô trong nhân giống cây trồng và các kỹ thuật cao khác trong trồng trọt, tưới tiêu, thu hoạch, sơ chế, bảo quản dược liệu, xây dựng quy trình tưới nước tự động theo công nghệ Israel.
• Trồng các loại cây dược liệu dài ngày như: Cây hoa hòe, cây Sa nhân, ba kích, đinh lăng, Hoàng thảo thạch hộc, hoài sơn, thổ phục linh, kim ngân…
• Trồng các loại cây dược liệu ngắn ngày như: ngưu tất, bạch truật, bạch chỉ, đương quy, thục địa,  thất diệp nhất chi hoa, kim tiền thảo,  trinh nữ hoàng cung, hà thủ ô đỏ, hạ khô thảo, cây độc hoạt, cây xuyên khung, diệp hạ châu, tần dày lá, sả chanh…v..v
•  Xây dựng xưởng sơ chế dược liệu, bào chế một số loại dược liệu theo phương thức chuyển giao công nghệ hoặc mua bản quyền.
• Xây dựng xưởng chiết suất tinh dầu một số loại dược liệu như : tần dày lá, sả chanh, bạc hà
•  Xây dựng phòng thí nghiệm nuôi cấy mô nhân giống ba kích, hoàng thảo thạch hộc, lan kim tuyến.v.v.
•  Xây dựng vườn ươm giống một số cây dược liệu đang bảo tồn như ba kích, sa nhân .v.v.
• Xây dựng quy trình trồng, thu hoạch, sơ chế theo tiêu chuẩn GACP-WHO các loại cây như: ba kích, đinh lăng, hoài sơn, sa nhân, kim ngân, đăng ký tiêu chuẩn dược liệu; chuyển giao quy trình, phát triển vùng dược liệu tới người dân trong huyện Khánh vĩnh. 

1. Phương án Bảo tồn cây dầu rái

Nước ta có một hệ thực vật rất phong phú và đa dạng, trong đó có khoảng 30% số loài là đặc hữu, không tìm thấy ở nơi khác ngoài Việt Nam (N.N.Thìn 1997). Các nhà khoa học dự đoán Việt Nam có khoảng 12.000 tới 15.000 loài thực vật, trong đó khoảng 7.000 loài đã được nhận biết (Trần Đình Lý 1993). Nhân dân ta từ xa xưa đã sử dụng hàng ngàn loài cây làm lương thực, thực phẩm, thức ăn chăn nuôi, thuốc chữa bệnh, nguyên nhiên liệu, cây cảnh và nhiều các mục tiêu khác. Trần Đình Lý (1993) đã giới thiệu khoảng 1.900 loài cây có giá trị ở nước ta thuộc gần 1.000 chi.

Tuy nhiên do nhiều nguyên nhân như chiến tranh kéo dài, khai thác lạm dụng, du canh du cư, chuyển đổi mục đích sử dụng đất đã làm diện tích và chất lượng rừng của nước ta suy giảm đi nghiêm trọng trong những năm qua. Nhiều loài thực vật rừng quý hiếm đang bị khai thác, chặt hạ trái phép nên đang đứng trước nguy cơ bị đe doạ tuyệt chủng. Năm 1996, Việt Nam có 356 loài thực vật bị đe doạ tuyệt chủng (Sách đỏ Việt Nam 1996), thì con số này đã là 450 loài vào năm 2008 (Sách đỏ Việt Nam 2007). Do đó công tác nghiên cứu bảo tồn được coi là nhiệm vụ thường xuyên và lâu dài nhằm phục vụ cho mục tiêu bảo vệ các nguồn gen quý hiếm và đặc thù của đất nước, góp phần duy trì sự tồn tại của một số loài bị đe dọa cho các thế hệ tương lai.

Nghiên cứu phương án Bảo tồn cây dầu rái thuộc khu rừng là rừng trồng ảnh hưởng bởi dự án Trang trại dược liệu Liên Sơn thuộc khoảnh 5,10 tiểu khu 124 xã Khánh Hiệp – huyện Khánh Vĩnh- tỉnh Khánh Hoà là một sự tiếp nối các định hướng chiến lược bảo tồn nguồn gen đã được hoạch định,  góp phần nâng cao ý thức về giá trị và tầm quan trọng của việc bảo vệ tài nguyên môi trường rừng, khẳng định trách nhiệm bảo tồn đa dạng sinh học và sử dụng tài nguyên sinh học được lâu bền trước tình hình tài nguyên rừng đang bị thoái hóa xuống cấp.

1. Đặc điểm cây dầu rái

II.1. Đặc điểm chung

Dầu rái có tên khác là dầu con rái, dầu nước, dầu sơn. Tên khoa học Dipterocarrpus alatus Roxb. ex G.Don, thuộc họ dầu (Dipterocarpaceae). Dầu rái là cây gỗ lớn, cao 40 - 45 m, thân thẳng tròn đầy, phân cành cao, vỏ lúc còn non dày, khi cây lớn vỏ mỏng màu xám vàng. Sản phẩm được sử dụng trong các công trình xây dựng, đóng đồ mộc, chế biến vecni, sơn, mực in, gắn kính. Lá, hoa, vỏ cây có thể tinh chế tanin và dược liệu. Dầu rái được trồng trong công viên, ven đường, trồng rừng và làm giàu rừng.

1. Hạt giống

1. Dầu rái ra hoa vào tháng 12 đến tháng 2, quả chín tập trung vào tháng 4. Hạt giống lấy từ cây mẹ chưa khai thác nhựa. Thu hái khi quả bắt đầu rụng, cánh quả chuyển màu sẫm, hạt có nội nhũ chắc, trắng. Có thể cắt bỏ cánh quả, 1 kg hạt có khoảng 425 hạt. Hạt có hàm lượng nước ban đầu khoảng 23%. Để bảo quản, có thể phơi hạt trong nắng nhẹ cho tới hàm lượng nước 14%. Hạt bảo quản trong cát ẩm ở nơi mát mẻ. Thời hạn bảo quản ngắn, dưới 3 tháng.

Ngâm hạt trong nước ấm 6 giờ trước khi gieo. Hạt có tỷ lệ nảy mầm ban đầu đạt 48% do có nhiều hạt hỏng ngay khi còn ở trên cây. Hạt nảy mầm nhanh trong 9 - 30 ngày. Cắt cánh, ủ rơm rạ lên luống gieo và tưới đủ ẩm, hạt nứt rạn hoặc cây mầm không quá 5 ngày, đem gieo hoặc cấy vào bầu. Ruột bầu là đất tầng mặt dưới rừng lá rộng thường xanh hoặc nửa rụng lá, trộn với 10 - 15% phân chuồng hoai và 1 - 2% supe lân, nếu ít phân chuồng có thể tăng 0,1 - 0,5% đạm urê.

Đặt hạt nằm ngang hoặc nghiêng 450, lấp đất dày 2 cm, dùng trấu hoặc vỏ cà phê đốt để nguội, rắc kín mặt bầu để chống đóng váng và cỏ dại, tưới đủ ẩm cho cây. Giàn che bằng tre nứa có tỷ lệ che bóng 50% từ lúc gieo đến khi cây được 3 - 4 tháng tuổi.

2. Tiêu chuẩn cây giống

• Cao 25 - 30 cm, đường kính cổ rễ trên 0,4 cm nếu trồng bằng cây con 3 tháng tuổi.

• Cao 50 - 60 cm, đường kính cổ rễ trên 0,6 cm nếu trồng bằng cây con 14 tháng tuổi.

• Thời vụ gieo từ 15 tháng 4 đến 15 tháng 5 ngay sau khi quả chín.

3. Kỹ thuật trồng

Dầu rái thích hợp ở vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Độ cao dưới 100 – 200 m so với mực nước biển. Độ dốc dưới 10 - 150. Đất sâu dày, ẩm mát, thoát nước, thành phần cơ giới trung bình, pH4,5 - 5,5. Trồng tập trung hoặc phân tán đều được. Chọn đất đỏ nâu trên đá badan, đất xám trên đá granit và phù sa cổ dưới rừng thứ sinh nghèo kiệt để trồng rừng dầu rái là thích hợp.

Tuỳ theo phương thức trồng bằng cây con có bầu 3 tháng tuổi, hoặc 14 tháng tuổi để xử lý thực bì và áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp.

Trồng cây con 3 tháng tuổi phải áp dụng biện pháp nông lâm kết hợp. Phát dọn hoặc đốt toàn diện trước tháng 4. Cày hoặc cuốc toàn diện. Kích thước hố 30 x 30 x 30 cm. Cự ly 3 x 4 m. Mật độ 800 - 850 cây/ha. Giữa hai băng trồng lúa, đỗ, lạc hoặc sắn. Cách gốc dầu rái 0,5 m cần gieo 2 hàng đậu, hoặc dầu tràm để làm cây phù trợ.

Trồng cây con 14 tháng tuổi phải áp dụng trồng theo rạch. Chặt bỏ tầng trên, tận dụng củi và dọn thực bì tuỳ theo băng, giữ lại lớp thảm tươi cao không quá 4 - 5 m. Mở rạch có chiều rộng bằng chiều cao của lớp thảm tươi. Kích thước hố 40 x 40 x 40 cm. Mật độ trồng 500 - 800 cây/ha.

Thời vụ trồng sớm nhất vào 15 tháng 7 và kết thúc chậm nhất là 30 tháng 7 nếu trồng cây con 3 tháng tuổi. Trường hợp trồng bằng cây con 14 tháng tuổi thì thích hợp nhất là vào tháng 5 và tháng 6.

Khi trồng phải xé vỏ bầu và thực hiện đúng kỹ thuật đặt cây, lấp hố, nén đất theo quy định.

4. Chăm sóc và bảo vệ

Sau khi trồng, rừng non cần chăm sóc ít nhất 3 năm đầu.

- Năm thứ nhất: 2 lần, lần thứ nhất hai tháng sau khi trồng, lần thứ hai vào đầu mùa khô, chủ yếu là phát bỏ cây cỏ xâm lấn và vun gốc.

- Năm thứ hai: 3 lần, vào đầu, giữa và cuối mùa mưa, chủ yếu phát bỏ cây cỏ xâm lấn.

- Năm thứ ba: 2 lần, vào giữa và cuối mùa mưa, chủ yếu phát bỏ cây cỏ xâm lấn. 
Phải có biện pháp phòng chống cháy rừng trong mùa khô. Sau 8 - 10 năm, tỉa thưa lần đầu để mở tán cho cây sinh trưởng thuận lợi.

II.2. Đặc điểm cây dầu rái thuộc khu rừng là rừng trồng ảnh hưởng bởi dự án Trang trại dược liệu Liên Sơn

Tổng diện tích ảnh hưởng bởi Dự án Trang trại dược liệu Liên Sơn: 82,6574 ha, trong đó Tổng diện tích đất có rừng trồng : 77,3643 ha, được phân chia cụ thể như sau :

  - Rừng trồng năm 1993 : diện tích 11,3000 ha ; Loài cây Dầu Rái

- Rừng trồng năm 1994 : diện tích 17,8440 ha ; Loài cây Dầu Rái

- Rừng trồng năm 1995 : diện tích   3,5719 ha ; Loài cây Dầu Rái

- Rừng trồng năm 1997 : diện tích 27,3484 ha ; Loài cây Dầu Rái, Keo lai

- Rừng trồng năm 2003 : diện tích   5,0000 ha ; Loài cây Keo lai

- Rừng trồng năm 2014 : diện tích 12,3000 ha ; Loài cây Keo lai

1. Hiệu quả kinh tế, mục tiêu của dự án

Sản phẩm được sử dụng trong các công trình xây dựng, đóng đồ mộc, chế biến vecni, sơn, mực in, gắn kính. Lá, hoa, vỏ cây có thể tinh chế tanin và dược liệu. Dầu rái được trồng trong công viên, ven đường, trồng rừng và làm giàu rừng.

Diện tích trồng cây dầu rái hiện hữu trong rừng thuộc dự án trang trại dược liệu Liên Sơn khoảng 60,0643m² chiếm diện tích khá lớn trong khu vực dự án. Khi dự án trang trại dược liệu được triển khai, việc chặt bỏ để trồng dược liệu khác sẽ gây nhiều hậu quả đến tài nguyên và môi trường như xói lở, bóc mòn đất khi chưa kịp phủ xanh. Do đó, định hướng của dự án là bảo tồn cây dầu rái và khai thác nhựa để bán (hiện nay giá bán nhựa dầu rái khoảng 0,8 USD/lít) kết hợp trồng xen thảo dược để vừa tận dụng được giá trị của cây dầu rái vừa bảo tồn được rừng.

1. Phương án bảo tồn cây dầu rái

+ Phương án 1: Bảo tồn 100%

Bảo tồn và chăm sóc 100% số cây hiện hữu có trong rừng. Cụ thể diện tích rừng trồng dầu rái hiện hữu được thống kê trong bảng sau: