Dự án trông cây dược liệu và bảo tồn cây Dầu Rái

dự án trồng cây dược liệu trong rừng trồng và phương án bảo tồn cây Dầu Rái (Dipterocarpus alatus) thuộc khu rừng trồng bị ảnh hưởng bởi dự án trang trại dược liệu — với phân tích tình huống Việt Nam, các vấn đề môi trường – xã hội – kỹ thuật và đề xuất các giải pháp bảo tồn.

Ngày nay, việc phát triển kinh tế – xã hội đi đôi với bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học đang trở thành yêu cầu cấp bách — đặc biệt với tài nguyên rừng. Trong nhiều vùng rừng trồng hoặc rừng sản xuất của Việt Nam, xuất hiện các dự án phát triển trang trại dược liệu, mô hình trồng cây dược liệu dưới tán rừng hoặc xen lẫn rừng. Mặc dù mô hình này có tiềm năng kinh tế lớn từ việc trồng cây dược liệu, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro về phá vỡ cấu trúc rừng, ảnh hưởng tới cây cổ thụ, cây bản địa, trong đó có cây Dầu Rái – loài cây gỗ lớn, bản địa và nhiều cá thể cổ thụ được công nhận là “Cây di sản Việt Nam”. Ví dụ, tại huyện Tri Tôn (An Giang) có cây Dầu Rái hơn 700 năm tuổi được công nhận “Cây di sản Việt Nam”. Vì vậy, khi dự án trang trại dược liệu tiến hành trên diện tích rừng trồng hoặc rừng sản xuất có sự hiện diện của cây Dầu Rái và các loài gỗ bản địa khác, việc phương án bảo tồn cây Dầu Rái trở nên vô cùng quan trọng — cả về mặt sinh thái, môi trường, văn hóa và kinh tế. Bài viết này sẽ phân tích các khía cạnh ảnh hưởng, đưa ra phương án bảo tồn và đề xuất giải pháp thích ứng.

Tình huống dự án – dự án trồng cây dược liệu trong rừng trồng

2.1 Mô hình trồng cây dược liệu trong rừng trồng

Theo nhiều nghiên cứu thực tiễn tại Việt Nam, mô hình trồng cây dược liệu dưới tán rừng, giữa rừng trồng (agro‑forestry) đang được ứng dụng nhằm vừa tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng, vừa bảo vệ rừng. Ví dụ: tại Nghệ An, việc “cultivating medicinal plants under forest canopies” được ghi nhận là có nhiều lợi ích về môi trường, kinh tế và xã hội.
Dự án trang trại dược liệu có thể là một đơn vị đầu tư: chặt phá một phần rừng trồng để lập hàng loạt cây dược liệu chuyên canh hoặc xen giữa khu rừng, hoặc sử dụng tán rừng hiện hữu để trồng thêm cây dược liệu.

2.2 Ảnh hưởng tiềm tàng tới cây Dầu Rái và rừng trồng

Khi triển khai dự án trồng cây dược liệu trong rừng trồng, có một số ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tới cây Dầu Rái và hệ sinh thái rừng:

• Thay đổi tán rừng, ánh sáng, độ ẩm, cấu trúc tầng thực vật, có thể ảnh hưởng tới cây Dầu Rái vốn thường là cây lớn, ưa sáng hoặc bán sáng và có tuổi đời lâu.
• Sử dụng đất, đào phá đất, cải tạo mặt bằng, có thể gây tổn thương rễ cây Dầu Rái, gây thay đổi vi sinh đất, ảnh hưởng tái sinh.
• Trồng cây dược liệu có thể đi kèm với tưới tiêu, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật – tạo áp lực hóa học lên hệ sinh thái rừng.
• Tăng người vào rừng, đường đi, cơ giới hóa có thể gây xói mòn, tổn thương lớp dùng rễ, rễ nổi của cây cổ thụ như Dầu Rái.
• Nếu cây Dầu Rái là cây cổ thụ được công nhận di sản, việc triển khai dự án mà không có biện pháp bảo tồn có thể làm mất đi giá trị văn hóa – lịch sử, du lịch – sinh thái.

Do đó, khi triển khai dự án trồng cây dược liệu trong rừng trồng có sự hiện diện của cây Dầu Rái, chủ đầu tư và cơ quan quản lý cần phát triển một phương án bảo tồn cây Dầu Rái chặt chẽ — nhằm đảm bảo hài hòa giữa mục tiêu phát triển dược liệu và bảo vệ loài cây bản địa có giá trị.

Phương án bảo tồn cây Dầu Rái trong dự án trang trại dược liệu

Phương án bảo tồn cây Dầu Rái có thể bao gồm nhiều thành phần — từ khảo sát ban đầu, thiết kế bố trí, biện pháp kỹ thuật, đến giám sát và quản lý dài hạn. Dưới đây là các nội dung chính:

3.1 Khảo sát và nhận diện cây Dầu Rái

• Trước khi dự án triển khai, tiến hành khảo sát thực địa để xác định vị trí, mật độ, tình trạng sinh trưởng, tuổi thọ ước tính của cây Dầu Rái trên diện tích rừng trồng.
• Đánh giá cây Dầu Rái có phải cây cổ thụ, cây di sản hay không; xác định phạm vi “bảo vệ” riêng xung quanh cây (zone buffer).
• Thiết lập bản đồ vị trí cây Dầu Rái, đánh dấu bằng GPS và lớp khu vực bảo vệ quanh cây (ví dụ bán kính 10–20 m tùy tuổi và đường kính cây lớn).

3.2 Thiết kế bố trí dự án phù hợp với bảo tồn

• Lập kế hoạch bố trí trồng cây dược liệu sao cho không ảnh hưởng trực tiếp tới tán và hệ rễ cây Dầu Rái. Ví dụ: không trồng cây dược liệu quá gần gốc cây Dầu Rái, giữ khoảng cách tối thiểu (ví dụ 10‑15 m).
• Giữ lại tán rừng và cây cổ thụ hiện hữu, không chặt phá hoặc thay đổi kết cấu tầng rừng xung quanh cây Dầu Rái.
• Khi cần khai thác đường vào, đường nội bộ trang trại, cần tránh xuyên qua bán kính bảo vệ quanh cây; sử dụng các kỹ thuật đường rừng nhẹ, tránh cơ giới mạnh làm rung động rễ lớn.
• Thiết kế tưới tiêu, phân bón, thuốc trừ sâu phải tránh bán kính bảo vệ cây Dầu Rái. Có thể sử dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, phân hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học để giảm ảnh hưởng hóa học.

3.3 Biện pháp kỹ thuật bảo vệ

• Lắp đặt hàng rào bảo vệ quanh gốc cây Dầu Rái: ngăn người và máy móc đi vào gần gốc, tránh đạp rễ nổi hoặc phá dùng rễ.
• Bổ sung mulch hoặc lớp phủ đất phủ quanh gốc cây để giữ ẩm, bảo vệ hệ rễ và vi sinh vật đất.
• Duy trì độ ẩm đất và thông thoáng tán cây: cây Dầu Rái ưa sáng đến bán sáng, nên thiết kế tán rừng hợp lý, không để cây dược liệu che phủ quá mức.
• Giám sát sâu bệnh và côn trùng: cây cổ thụ dễ bị tấn công nếu môi trường thay đổi; cần kiểm tra định kỳ và xử lý kịp thời bằng biện pháp sinh học. (Thông tin kỹ thuật cây Dầu Rái cho biết cần phòng trừ sâu ăn lá, đục thân…)

3.4 Giám sát và quản lý dài hạn

• Thiết lập chương trình giám sát cây Dầu Rái: đo chiều cao, đường kính, tán cây, sức khỏe cây mỗi năm hoặc mỗi 2 năm; ghi nhận ảnh hưởng từ hoạt động của trang trại dược liệu.
• Nếu phát hiện cây suy yếu hoặc rễ bị tổn thương, phải thực hiện biện pháp khôi phục: bổ sung phân hữu cơ, chăm sóc cây, hạn chế đi lại gần gốc.
• Ban hành quy chế nội bộ trang trại: cấm chặt phá, khai thác quanh cây Dầu Rái; mỗi khi cần khai thác gần, phải có báo cáo trước với cơ quan lâm nghiệp.
• Huy động cộng đồng và người dân địa phương tham gia bảo vệ cây Dầu Rái — xây dựng “cây di sản” làm điểm nhấn sinh thái, giáo dục môi trường cho khách tham quan và địa phương.

3.5 Kết hợp mô hình sinh kế bền vững

• Tận dụng cây Dầu Rái và rừng trồng làm điểm giáo dục sinh thái, du lịch nhỏ gọn – giúp gia tăng giá trị kinh tế bền vững và tạo nhận thức cộng đồng. Ví dụ như cây Dầu Rái 700 năm tuổi ở An Giang trở thành điểm tham quan du lịch.
• Cây dược liệu trồng xen rừng giúp người dân có thu nhập, đồng thời bảo tồn rừng – sử dụng mô hình agro‑forestry rất phù hợp

Những khó khăn, thách thức và giải pháp

4.1 Khó khăn và thách thức

• Việc khảo sát cây Dầu Rái và xác định độ ảnh hưởng chính xác đôi khi gặp khó vì cây lớn, rễ nổi phức tạp và tác động từ thủy văn, đất đai.
• Trang trại dược liệu nếu được phát triển theo mô hình nặng về cây đơn loài, hóa chất và máy móc, có thể xâm lấn tán rừng và cấu trúc rừng.
• Thiếu dữ liệu dài hạn về sinh trưởng cây cổ thụ, mất mát rễ, tác động từ hoạt động nông lâm phối hợp.
• Cơ chế quản lý bảo tồn cây bản địa ở rừng trồng còn nhiều lỏng lẻo — ví dụ cây Dầu Rái được công nhận “Cây di sản” nhưng chưa có hoàn toàn cơ chế kinh tế gắn bảo tồn.

4.2 Giải pháp

• Xây dựng hệ thống bản đồ và dữ liệu monitoring cây Dầu Rái và rừng trồng trước khi triển khai dự án.
• Áp dụng việc trồng cây dược liệu dưới tán rừng theo tiêu chí minimal disturbance (ít gây xáo trộn) — giống như các mô hình quốc tế về cây dược liệu dưới tán rừng.
• Xây dựng chương trình bảo tồn – sinh kế đồng bộ: chia sẻ lợi ích thu nhập từ trang trại dược liệu với người dân bảo vệ cây Dầu Rái và rừng.
• Hoạch định khoảng cách an toàn và bán kính bảo vệ quanh cây lớn – có thể áp dụng tiêu chuẩn quốc tế về cây cổ thụ.
• Triển khai giám sát định kỳ, báo cáo tình trạng cây và rừng cho cơ quan quản lý lâm nghiệp; có thể gắn với chương trình “cây di sản” hoặc “rừng bản địa giá trị cao”.
• Nâng cao nhận thức cộng đồng: đưa thông tin bảo tồn cây Dầu Rái vào chương trình giáo dục, du lịch sinh thái để mọi người tham gia bảo vệ.

Dự án trang trại dược liệu trong rừng trồng ở Việt Nam có tiềm năng kinh tế và lợi ích rất lớn — tuy nhiên, khi triển khai cần cẩn trọng để không làm tổn hại đến cây bản địa có giá trị cao như cây Dầu Rái. Việc xây dựng phương án bảo tồn cây Dầu Rái – từ khảo sát, thiết kế bố trí, biện pháp kỹ thuật, giám sát đến kết hợp sinh kế – là điều không thể bỏ qua để đảm bảo phát triển đồng thời với bảo tồn đa dạng sinh học và giá trị văn hóa thiên nhiên.

Nếu phương án được thiết kế và thực hiện tốt, mô hình có thể vừa bảo vệ cây Dầu Rái và rừng trồng, vừa phát triển cây dược liệu bền vững – tạo sự hài hoà giữa phát triển kinh tế và môi trường. Trái lại, nếu bỏ qua bảo tồn cây bản địa, dự án có thể gây mất mát nhiều giá trị môi trường, văn hoá và tạo rủi ro lâu dài cho rừng và cộng đồng.

Hy vọng bài viết này sẽ hữu ích cho các nhà quản lý, chủ đầu tư, tổ chức cộng đồng và nghiên cứu viên trong việc thiết kế và triển khai các dự án trồng cây dược liệu trong rừng trồng, đồng thời bảo tồn cây Dầu Rái và các loài bản địa quý giá.

PHƯƠNG ÁN BẢO TỒN CÂY DẦU RÁI THUỘC KHU RỪNG TRỒNG ẢNH HƯỞNG BỞI DỰ ÁN TRANG TRẠI DƯỢC LIỆU LIÊN SƠN (82HA)

 

1. Nội dung dự án

I.1. Giới thiệu về chủ đầu tư

• Chủ đầu tư                       : CÔNG TY  TNHH DƯỢC PHẨM LIÊN SƠN
• Giấy phép ĐKKD           : Số 4200454417 do sở KHĐT tỉnh Khánh Hòa cấp
• Ngày đăng ký                  :
• Đại diện pháp luật          : Nguyễn Đức Bình             Chức vụ:  Giám Đốc
• Địa chỉ trụ sở                  : Số 99 A đường 23 tháng 10 thành phố Nha trang, tỉnh Khánh Hòa
• Ngành nghề chính          : Đại lý kinh doanh bán thuốc của doanh nghiệp, trồng cây gia vị, cây dược liệu…      

I.2  Đơn vị tư vấn lập phương án đầu tư  

• Công ty CP Tư vấn đầu tư và Thiết kế xây dựng Minh Phương
• Địa chỉ     : 158 Nguyễn Văn Thủ, phường ĐaKao, quận 1, Tp.HCM.
• Điện thoại            : (08) 22142126  ;     Fax:   (08) 39118579
• Giấy CNĐKKD số : 0305986789 do Sở KHĐT TP.HCM cấp lần đầu ngày 01/09/2008, thay đổi lần 11  ngày 21/07/2014.

I.3. Mô tả sơ bộ thông tin dự án

• Tên dự án                         : Dự án Trang trại dược liệu Liên Sơn
• Địa điểm xây dựng         : Huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh hòa
• Diện tích đất                   : 82 ha.
• Thành phần dự án          : Dự án Trang trại dược liệu bao gồm 2 thành phần sau:

Thành phần chính của dự án:

A. Bảo tồn và chăm sóc toàn bộ số cây Dầu rái được trồng từ năm 1993:

B. Xây dựng trang trại dược liệu trồng xen canh các loại cây dược liệu sau:

• Lập vườn bảo tồn gen khoảng 30 loài cây dược liệu quý hiếm và hơn 100 loại dược liệu đã có phân bố sinh trưởng tại Khánh hòa. 
• Mua chuyển giao, nghiên cứu áp dụng kỹ thuật cao nuôi cấy mô trong nhân giống cây trồng và các kỹ thuật cao khác trong trồng trọt, tưới tiêu, thu hoạch, sơ chế, bảo quản dược liệu, xây dựng quy trình tưới nước tự động theo công nghệ Israel.
• Trồng các loại cây dược liệu dài ngày như: Cây hoa hòe, cây Sa nhân, ba kích, đinh lăng, Hoàng thảo thạch hộc, hoài sơn, thổ phục linh, kim ngân…
• Trồng các loại cây dược liệu ngắn ngày như: ngưu tất, bạch truật, bạch chỉ, đương quy, thục địa,  thất diệp nhất chi hoa, kim tiền thảo,  trinh nữ hoàng cung, hà thủ ô đỏ, hạ khô thảo, cây độc hoạt, cây xuyên khung, diệp hạ châu, tần dày lá, sả chanh…v..v
•  Xây dựng xưởng sơ chế dược liệu, bào chế một số loại dược liệu theo phương thức chuyển giao công nghệ hoặc mua bản quyền.
• Xây dựng xưởng chiết suất tinh dầu một số loại dược liệu như : tần dày lá, sả chanh, bạc hà
•  Xây dựng phòng thí nghiệm nuôi cấy mô nhân giống ba kích, hoàng thảo thạch hộc, lan kim tuyến.v.v.
•  Xây dựng vườn ươm giống một số cây dược liệu đang bảo tồn như ba kích, sa nhân .v.v.
• Xây dựng quy trình trồng, thu hoạch, sơ chế theo tiêu chuẩn GACP-WHO các loại cây như: ba kích, đinh lăng, hoài sơn, sa nhân, kim ngân, đăng ký tiêu chuẩn dược liệu; chuyển giao quy trình, phát triển vùng dược liệu tới người dân trong huyện Khánh vĩnh. 

1. Phương án Bảo tồn cây dầu rái

Nước ta có một hệ thực vật rất phong phú và đa dạng, trong đó có khoảng 30% số loài là đặc hữu, không tìm thấy ở nơi khác ngoài Việt Nam (N.N.Thìn 1997). Các nhà khoa học dự đoán Việt Nam có khoảng 12.000 tới 15.000 loài thực vật, trong đó khoảng 7.000 loài đã được nhận biết (Trần Đình Lý 1993). Nhân dân ta từ xa xưa đã sử dụng hàng ngàn loài cây làm lương thực, thực phẩm, thức ăn chăn nuôi, thuốc chữa bệnh, nguyên nhiên liệu, cây cảnh và nhiều các mục tiêu khác. Trần Đình Lý (1993) đã giới thiệu khoảng 1.900 loài cây có giá trị ở nước ta thuộc gần 1.000 chi.

Tuy nhiên do nhiều nguyên nhân như chiến tranh kéo dài, khai thác lạm dụng, du canh du cư, chuyển đổi mục đích sử dụng đất đã làm diện tích và chất lượng rừng của nước ta suy giảm đi nghiêm trọng trong những năm qua. Nhiều loài thực vật rừng quý hiếm đang bị khai thác, chặt hạ trái phép nên đang đứng trước nguy cơ bị đe doạ tuyệt chủng. Năm 1996, Việt Nam có 356 loài thực vật bị đe doạ tuyệt chủng (Sách đỏ Việt Nam 1996), thì con số này đã là 450 loài vào năm 2008 (Sách đỏ Việt Nam 2007). Do đó công tác nghiên cứu bảo tồn được coi là nhiệm vụ thường xuyên và lâu dài nhằm phục vụ cho mục tiêu bảo vệ các nguồn gen quý hiếm và đặc thù của đất nước, góp phần duy trì sự tồn tại của một số loài bị đe dọa cho các thế hệ tương lai.

Nghiên cứu phương án Bảo tồn cây dầu rái thuộc khu rừng là rừng trồng ảnh hưởng bởi dự án Trang trại dược liệu Liên Sơn thuộc khoảnh 5,10 tiểu khu 124 xã Khánh Hiệp – huyện Khánh Vĩnh- tỉnh Khánh Hoà là một sự tiếp nối các định hướng chiến lược bảo tồn nguồn gen đã được hoạch định,  góp phần nâng cao ý thức về giá trị và tầm quan trọng của việc bảo vệ tài nguyên môi trường rừng, khẳng định trách nhiệm bảo tồn đa dạng sinh học và sử dụng tài nguyên sinh học được lâu bền trước tình hình tài nguyên rừng đang bị thoái hóa xuống cấp.

1. Đặc điểm cây dầu rái

II.1. Đặc điểm chung

Dầu rái có tên khác là dầu con rái, dầu nước, dầu sơn. Tên khoa học Dipterocarrpus alatus Roxb. ex G.Don, thuộc họ dầu (Dipterocarpaceae). Dầu rái là cây gỗ lớn, cao 40 - 45 m, thân thẳng tròn đầy, phân cành cao, vỏ lúc còn non dày, khi cây lớn vỏ mỏng màu xám vàng. Sản phẩm được sử dụng trong các công trình xây dựng, đóng đồ mộc, chế biến vecni, sơn, mực in, gắn kính. Lá, hoa, vỏ cây có thể tinh chế tanin và dược liệu. Dầu rái được trồng trong công viên, ven đường, trồng rừng và làm giàu rừng.

1. Hạt giống

1. Dầu rái ra hoa vào tháng 12 đến tháng 2, quả chín tập trung vào tháng 4. Hạt giống lấy từ cây mẹ chưa khai thác nhựa. Thu hái khi quả bắt đầu rụng, cánh quả chuyển màu sẫm, hạt có nội nhũ chắc, trắng. Có thể cắt bỏ cánh quả, 1 kg hạt có khoảng 425 hạt. Hạt có hàm lượng nước ban đầu khoảng 23%. Để bảo quản, có thể phơi hạt trong nắng nhẹ cho tới hàm lượng nước 14%. Hạt bảo quản trong cát ẩm ở nơi mát mẻ. Thời hạn bảo quản ngắn, dưới 3 tháng.

Ngâm hạt trong nước ấm 6 giờ trước khi gieo. Hạt có tỷ lệ nảy mầm ban đầu đạt 48% do có nhiều hạt hỏng ngay khi còn ở trên cây. Hạt nảy mầm nhanh trong 9 - 30 ngày. Cắt cánh, ủ rơm rạ lên luống gieo và tưới đủ ẩm, hạt nứt rạn hoặc cây mầm không quá 5 ngày, đem gieo hoặc cấy vào bầu. Ruột bầu là đất tầng mặt dưới rừng lá rộng thường xanh hoặc nửa rụng lá, trộn với 10 - 15% phân chuồng hoai và 1 - 2% supe lân, nếu ít phân chuồng có thể tăng 0,1 - 0,5% đạm urê.

Đặt hạt nằm ngang hoặc nghiêng 450, lấp đất dày 2 cm, dùng trấu hoặc vỏ cà phê đốt để nguội, rắc kín mặt bầu để chống đóng váng và cỏ dại, tưới đủ ẩm cho cây. Giàn che bằng tre nứa có tỷ lệ che bóng 50% từ lúc gieo đến khi cây được 3 - 4 tháng tuổi.

2. Tiêu chuẩn cây giống

• Cao 25 - 30 cm, đường kính cổ rễ trên 0,4 cm nếu trồng bằng cây con 3 tháng tuổi.

• Cao 50 - 60 cm, đường kính cổ rễ trên 0,6 cm nếu trồng bằng cây con 14 tháng tuổi.

• Thời vụ gieo từ 15 tháng 4 đến 15 tháng 5 ngay sau khi quả chín.

3. Kỹ thuật trồng

Dầu rái thích hợp ở vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Độ cao dưới 100 – 200 m so với mực nước biển. Độ dốc dưới 10 - 150. Đất sâu dày, ẩm mát, thoát nước, thành phần cơ giới trung bình, pH4,5 - 5,5. Trồng tập trung hoặc phân tán đều được. Chọn đất đỏ nâu trên đá badan, đất xám trên đá granit và phù sa cổ dưới rừng thứ sinh nghèo kiệt để trồng rừng dầu rái là thích hợp.

Tuỳ theo phương thức trồng bằng cây con có bầu 3 tháng tuổi, hoặc 14 tháng tuổi để xử lý thực bì và áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp.

Trồng cây con 3 tháng tuổi phải áp dụng biện pháp nông lâm kết hợp. Phát dọn hoặc đốt toàn diện trước tháng 4. Cày hoặc cuốc toàn diện. Kích thước hố 30 x 30 x 30 cm. Cự ly 3 x 4 m. Mật độ 800 - 850 cây/ha. Giữa hai băng trồng lúa, đỗ, lạc hoặc sắn. Cách gốc dầu rái 0,5 m cần gieo 2 hàng đậu, hoặc dầu tràm để làm cây phù trợ.

Trồng cây con 14 tháng tuổi phải áp dụng trồng theo rạch. Chặt bỏ tầng trên, tận dụng củi và dọn thực bì tuỳ theo băng, giữ lại lớp thảm tươi cao không quá 4 - 5 m. Mở rạch có chiều rộng bằng chiều cao của lớp thảm tươi. Kích thước hố 40 x 40 x 40 cm. Mật độ trồng 500 - 800 cây/ha.

Thời vụ trồng sớm nhất vào 15 tháng 7 và kết thúc chậm nhất là 30 tháng 7 nếu trồng cây con 3 tháng tuổi. Trường hợp trồng bằng cây con 14 tháng tuổi thì thích hợp nhất là vào tháng 5 và tháng 6.

Khi trồng phải xé vỏ bầu và thực hiện đúng kỹ thuật đặt cây, lấp hố, nén đất theo quy định.

4. Chăm sóc và bảo vệ

Sau khi trồng, rừng non cần chăm sóc ít nhất 3 năm đầu.

- Năm thứ nhất: 2 lần, lần thứ nhất hai tháng sau khi trồng, lần thứ hai vào đầu mùa khô, chủ yếu là phát bỏ cây cỏ xâm lấn và vun gốc.

- Năm thứ hai: 3 lần, vào đầu, giữa và cuối mùa mưa, chủ yếu phát bỏ cây cỏ xâm lấn.

- Năm thứ ba: 2 lần, vào giữa và cuối mùa mưa, chủ yếu phát bỏ cây cỏ xâm lấn. 
Phải có biện pháp phòng chống cháy rừng trong mùa khô. Sau 8 - 10 năm, tỉa thưa lần đầu để mở tán cho cây sinh trưởng thuận lợi.

II.2. Đặc điểm cây dầu rái thuộc khu rừng là rừng trồng ảnh hưởng bởi dự án Trang trại dược liệu Liên Sơn

Tổng diện tích ảnh hưởng bởi Dự án Trang trại dược liệu Liên Sơn: 82,6574 ha, trong đó Tổng diện tích đất có rừng trồng : 77,3643 ha, được phân chia cụ thể như sau :

  - Rừng trồng năm 1993 : diện tích 11,3000 ha ; Loài cây Dầu Rái

- Rừng trồng năm 1994 : diện tích 17,8440 ha ; Loài cây Dầu Rái

- Rừng trồng năm 1995 : diện tích   3,5719 ha ; Loài cây Dầu Rái

- Rừng trồng năm 1997 : diện tích 27,3484 ha ; Loài cây Dầu Rái, Keo lai

- Rừng trồng năm 2003 : diện tích   5,0000 ha ; Loài cây Keo lai

- Rừng trồng năm 2014 : diện tích 12,3000 ha ; Loài cây Keo lai

1. Hiệu quả kinh tế, mục tiêu của dự án

Sản phẩm được sử dụng trong các công trình xây dựng, đóng đồ mộc, chế biến vecni, sơn, mực in, gắn kính. Lá, hoa, vỏ cây có thể tinh chế tanin và dược liệu. Dầu rái được trồng trong công viên, ven đường, trồng rừng và làm giàu rừng.

Diện tích trồng cây dầu rái hiện hữu trong rừng thuộc dự án trang trại dược liệu Liên Sơn khoảng 60,0643m² chiếm diện tích khá lớn trong khu vực dự án. Khi dự án trang trại dược liệu được triển khai, việc chặt bỏ để trồng dược liệu khác sẽ gây nhiều hậu quả đến tài nguyên và môi trường như xói lở, bóc mòn đất khi chưa kịp phủ xanh. Do đó, định hướng của dự án là bảo tồn cây dầu rái và khai thác nhựa để bán (hiện nay giá bán nhựa dầu rái khoảng 0,8 USD/lít) kết hợp trồng xen thảo dược để vừa tận dụng được giá trị của cây dầu rái vừa bảo tồn được rừng.

1. Phương án bảo tồn cây dầu rái

+ Phương án 1: Bảo tồn 100%

Bảo tồn và chăm sóc 100% số cây hiện hữu có trong rừng. Cụ thể diện tích rừng trồng dầu rái hiện hữu được thống kê trong bảng sau: