LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG (ĐTM) CHO KHU NHÀ Ở ĐÔ THỊ

LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG (ĐTM) CHO KHU NHÀ Ở ĐÔ THỊ

SỰ CẦN THIẾT LẬP BÁO CÁO ĐTM TRONG PHÁT TRIỂN KHU NHÀ Ở ĐÔ THỊ

1.1. Nhu cầu nhà ở gia tăng và sự bùng nổ xây dựng đô thị tại Việt Nam

Trong hơn hai thập kỷ qua, quá trình đô thị hóa nhanh chóng đã tạo nên một sức ép lớn lên quỹ đất và hệ thống hạ tầng kỹ thuật – xã hội của nhiều địa phương. Tỷ lệ dân số sống tại đô thị tăng mạnh từ 24% (năm 2000) lên hơn 40% (năm 2024), kéo theo nhu cầu về nhà ở, hạ tầng sinh hoạt, dịch vụ đô thị, giao thông, không gian sống ngày càng cấp thiết.

Đáp ứng nhu cầu này, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng như:

·        Quy chuẩn xây dựng quốc gia 2009 – cập nhật 2014, 2021;

·        Quy định và tiêu chuẩn kiểm soát tòa nhà;

·        Định hướng phát triển đô thị bền vững theo Tầm nhìn 2021–2030;

·        Quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp huyện;

·        Các hướng dẫn chuyên ngành về đánh giá tác động môi trường.

Những chính sách này không chỉ thúc đẩy quá trình phát triển nhà ở hợp pháp, đồng bộ, mà còn giúp kiểm soát tác động tiêu cực từ tình trạng xây dựng phân tán, tự phát, vốn gây áp lực lớn lên môi trường và hệ sinh thái đô thị.

Trong bối cảnh đó, Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) trở thành công cụ bắt buộc nhằm đảm bảo các dự án nhà ở đô thị được triển khai theo cách bền vững, hạn chế tác động xấu đến tài nguyên đất, nước, không khí, cảnh quan và đời sống cộng đồng.

Môi trường thể chế thúc đẩy quan hệ đối tác trong lĩnh vực nhà ở

Chiến lược Phát triển Kinh tế – Giảm nghèo, cùng với Quy hoạch tổng thể đô thị, đã tạo ra không gian pháp lý mạnh mẽ cho các dự án khu nhà ở đô thị. Nhà nước tập trung hoàn thiện:

·        Khung pháp lý địa chính – đất đai;

·        Quy hoạch đô thị và định hướng phát triển bền vững;

·        Cơ chế tài chính nhà ở xã hội;

·        Ưu đãi đầu tư cho hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng công cộng.

Nhờ vậy, nhiều khu vực ven đô, đất nông nghiệp chuyển đổi, các vùng phát triển mới đã thu hút nguồn lực lớn từ:

·        Doanh nghiệp bất động sản trong nước;

·        Nhà đầu tư quốc tế;

·        Quỹ đầu tư đô thị;

·        Các tổ chức tài chính – tín dụng thế chấp.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển rộng khắp, các tác động môi trường nảy sinh với cường độ ngày càng lớn:

Các tác động chính gồm:

1.    Biến đổi mục đích sử dụng đất
Gây xáo trộn đất đai, mất lớp phủ thực vật, thay đổi cấu trúc thổ nhưỡng, ảnh hưởng hệ sinh thái bản địa.

2.    Thay đổi dòng chảy, thủy văn
Xây dựng nhà ở, san lấp mặt bằng làm gia tăng ngập úng, thay đổi hướng dòng chảy tự nhiên, ảnh hưởng đến hạ tầng thoát nước.

3.    Gia tăng tiêu thụ tài nguyên
Bao gồm nước sạch, năng lượng, vật liệu xây dựng, tài nguyên đất.

4.    Phát sinh chất thải lớn
Trong cả hai giai đoạn:

·        xây dựng: bụi, khí thải, nước thải thi công, chất thải rắn xây dựng;

·        vận hành: nước thải sinh hoạt, rác thải đô thị, khí thải từ phương tiện giao thông.

5.    Giảm không gian xanh – tăng phát thải khí nhà kính
Mất cây xanh và bề mặt thấm làm tăng hiệu ứng đảo nhiệt đô thị.

6.    Thay đổi môi trường xã hội – văn hóa
Gia tăng dân số cơ học tạo áp lực lên trường học, y tế, giao thông, dịch vụ công cộng.

Với quy mô phát triển lớn, các tác động này vượt quá khả năng kiểm soát của nhiều cơ quan quản lý khi nguồn lực thanh tra, kiểm soát môi trường còn hạn chế.

Do đó, việc thiết lập các hướng dẫn và quy trình ĐTM chuyên biệt cho dự án nhà ở đô thị là yêu cầu cấp bách để đảm bảo phát triển bền vững.

Mục đích và mục tiêu của Đánh giá tác động môi trường (ĐTM)

ĐTM là quá trình xem xét, phân tích, dự báo và lượng hóa các tác động môi trường có thể xảy ra trong suốt vòng đời dự án – từ chuẩn bị mặt bằng, xây dựng, đến vận hành và đóng dự án.

Mục đích của ĐTM gồm:

·        Dự báo tác động môi trường của dự án trước khi triển khai thực tế;

·        Là cơ sở ra quyết định đầu tư;

·        Đề xuất biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực;

·        Đảm bảo dự án phù hợp với quy hoạch BVMT, quy hoạch đô thị.

Các mục tiêu chính:

1.    Xác định mức độ phù hợp môi trường của dự án
Đảm bảo dự án tuân thủ pháp luật, quy hoạch môi trường, quy chuẩn kỹ thuật.

2.    Đánh giá các phương án dự án (nếu có)
Lựa chọn giải pháp tối ưu về môi trường – kinh tế.

3.    Phân tích tác động đáng kể ở từng giai đoạn
Bao gồm tác động trực tiếp – gián tiếp – tích lũy – lâu dài.

4.    Xây dựng kế hoạch quản lý môi trường (EMP)
Kèm theo kế hoạch quan trắc, giám sát vận hành.

5.    Đánh giá chi phí môi trường và lợi ích cộng đồng
Xác định hiệu quả bền vững, dài hạn.

Đối tượng áp dụng của hướng dẫn ĐTM ngành nhà ở:

·        Chủ đầu tư dự án khu nhà ở đô thị;

·        Chuyên gia lập ĐTM;

·        Cơ quan thẩm định ĐTM cấp tỉnh;

·        Cộng đồng dân cư và bên liên quan bị ảnh hưởng;

·        Tổ chức giám sát môi trường độc lập.

Vai trò của hướng dẫn:

·        Chuẩn hóa quy trình lập ĐTM;

·        Nâng cao chất lượng báo cáo;

·        Giảm chi phí và thời gian thẩm định;

·        Tránh sai sót gây hậu quả môi trường không thể khắc phục.

NỘI DUNG CỐT LÕI CỦA BÁO CÁO ĐTM CHO DỰ ÁN NHÀ Ở ĐÔ THỊ

Để đáp ứng yêu cầu pháp lý theo Luật BVMT 2020, Nghị định 08/2022, báo cáo ĐTM cho dự án khu nhà ở đô thị cần bao gồm các nội dung sau:

2.1. Mô tả dự án

·        Tên dự án, chủ đầu tư;

·        Vị trí tọa độ;

·        Quy mô sử dụng đất;

·        Công năng dự án: nhà ở thấp tầng – chung cư – thương mại dịch vụ;

·        Số lượng dân cư dự kiến;

·        Hạ tầng kỹ thuật: giao thông, cấp – thoát nước, PCCC, chiếu sáng, cây xanh;

·        Hạ tầng xã hội: trường học, trạm y tế, công viên, dịch vụ công cộng;

·        Giai đoạn triển khai;

·        Căn cứ pháp lý, quy hoạch.

2.2. Điều kiện môi trường nền khu vực thực hiện dự án

Bao gồm khảo sát:

·        Hiện trạng đất đai – địa hình – thổ nhưỡng;

·        Chất lượng nước mặt – nước ngầm;

·        Chất lượng không khí;

·        Đa dạng sinh học;

·        Hiện trạng hạ tầng kỹ thuật khu vực;

·        Đất xen kẽ, hành lang thoát lũ;

·        Mật độ dân cư – kinh tế xã hội.

Đây là cơ sở quan trọng để phân tích mức độ thay đổi môi trường khi dự án hình thành.

2.3. Dự báo tác động môi trường theo từng giai đoạn

Giai đoạn 1: Giải phóng mặt bằng – san lấp

·        Bụi và khí thải từ máy móc thi công;

·        Ồn và rung;

·        Nước thải thi công;

·        Nguy cơ sạt lở, xói mòn;

·        Tác động đến hệ thống thoát nước;

·        Thay đổi hình thái địa hình.

Giai đoạn 2: Xây dựng công trình

·        Chất thải rắn xây dựng;

·        Bụi phát tán theo gió;

·        Nước thải sinh hoạt công nhân;

·        Tác động giao thông (tăng lưu lượng xe tải);

·        Ảnh hưởng cảnh quan – vi khí hậu.

Giai đoạn 3: Vận hành khu nhà ở đô thị

·        Phát sinh nước thải sinh hoạt (100–200 L/người/ngày);

·        Chất thải rắn sinh hoạt;

·        Khí thải từ phương tiện giao thông;

·        Tiêu thụ nước – điện lớn;

·        Suy giảm diện tích thấm;

·        Tăng nguy cơ ngập úng;

·        Tác động xã hội: gia tăng dân số cơ học, áp lực dịch vụ công.

2.4. Biện pháp giảm thiểu tác động môi trường

Giai đoạn xây dựng

·        Che chắn bụi, phun nước;

·        Thu gom – xử lý nước thải thi công;

·        Bố trí kho chứa vật liệu hợp chuẩn;

·        Lập tuyến đường vận chuyển nội bộ;

·        Không thi công ban đêm khu dân cư.

Giai đoạn vận hành

·        Hệ thống xử lý nước thải tập trung (công nghệ AAO, MBR);

·        Thu gom rác sinh hoạt phân loại tại nguồn;

·        Bổ sung cây xanh ≥ 15% diện tích;

·        Giải pháp chống ngập: hồ điều hòa, giếng thấm, hành lang thoát nước;

·        Hạn chế xe cơ giới – khuyến khích di chuyển xanh.

2.5. Chương trình quản lý môi trường (EMP)

·        Kế hoạch giám sát chất lượng nước thải, không khí, tiếng ồn;

·        Giám sát lưu lượng – chất lượng nước;

·        Quan trắc môi trường định kỳ (3 – 6 tháng/lần);

·        Báo cáo định kỳ gửi cơ quan quản lý;

·        Quy trình ứng phó sự cố môi trường: cháy nổ, tràn dầu, ngập úng.

2.6. Tham vấn cộng đồng và ý kiến các bên liên quan

Theo Luật BVMT 2020, dự án nhà ở đô thị phải lấy ý kiến:

·        UBND cấp xã;

·        Ủy ban Mặt trận Tổ quốc;

·        Tổ dân phố hoặc khu dân cư bị ảnh hưởng;

·        Tổ chức – cá nhân có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan.

Tham vấn cộng đồng giúp phát hiện các vấn đề xã hội – văn hóa – môi trường mà chủ đầu tư chưa nhìn thấy từ góc độ kỹ thuật.

Phần này trình bày:

·        Tính phù hợp của dự án với quy hoạch và pháp luật;

·        Mức độ chấp nhận được của các tác động môi trường;

·        Điều kiện để dự án được phê duyệt;

·        Các cam kết BVMT của chủ đầu tư.

 Ý NGHĨA CỦA ĐTM TRONG QUẢN LÝ DỰ ÁN NHÀ Ở ĐÔ THỊ

ĐTM không chỉ là thủ tục pháp lý, mà đóng vai trò chiến lược trong sự phát triển bền vững của các thành phố.

3.1. Đối với Nhà nước

·        Công cụ sàng lọc dự án không phù hợp;

·        Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên;

·        Hạn chế rủi ro ngập lụt, ô nhiễm;

·        Bảo đảm an toàn cộng đồng.

3.2. Đối với doanh nghiệp

·        Giảm thiểu rủi ro pháp lý;

·        Tối ưu thiết kế, giảm chi phí xử lý môi trường;

·        Tăng khả năng tiếp cận vốn vay ngân hàng;

·        Nâng cao hình ảnh và trách nhiệm xã hội.

3.3. Đối với cộng đồng

·        Bảo đảm quyền tiếp cận thông tin;

·        Tăng sự đồng thuận trong triển khai dự án;

·        Giảm thiểu tác động tiêu cực đến sinh hoạt – đời sống.

Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn trong phát triển nhà ở đô thị hiện đại, hài hòa với môi trường và bền vững. Báo cáo ĐTM trở thành công cụ nền tảng, giúp:

·        Dự báo rủi ro;

·        Giảm thiểu tác động xấu;

·        Hài hòa lợi ích kinh tế – xã hội – môi trường;

·        Đảm bảo dự án phát triển lâu dài, bền vững.

Để đáp ứng yêu cầu mới, báo cáo ĐTM cho khu nhà ở đô thị phải được lập một cách khoa học, tích hợp đa ngành, dựa trên các tiêu chuẩn pháp lý và thực tiễn môi trường đô thị đang thay đổi nhanh chóng.

 

CÔNG TY CP TV ĐẦU TƯ VÀ THIẾT KẾ XÂY DỰNG MINH PHƯƠNG

- Hotline: 0903 649 782

Địa chỉ trụ sở chính: 28B Mai Thị Lựu - Khu phố 7, Phường Tân Định. TP.HCM 

Địa chỉ văn phòng đại diện: Chung cư B1- Số 2 Đường Trường Sa, Phường Gia Định. TP.HCM

Website: www.khoanngam.net;  www.lapduan.com; www.minhphuongcorp.net;

Email: nguyenthanhmp156@gmail.com ; thanhnv93@yahoo.com.vn